Madonna - Thần tưởng thứ 2 của tui, hihi!

by yellow87 Sat Aug 23, 2008 7:00 pm

Là một fan rất hâm mộ Ngọc Lan, nhưng bản thân lại là một người đầy mâu thuẫn và đối lập trong suy nghĩ. Mình yêu thích sự mềm mại cũng như vẻ đẹp kiêu hãnh của một con người, hôm nay mình muốn nói đến thần tượng thứ 2 của mình, đó là Madonna, mong mọi người đọc và có thêm kiến thức về âm nhạc cũng như phong cách nổi loạn của Madonna ( mà Linda Trang đài cũng là một fan của Madonna, hihi)

À, mình thích Madonna vì suy nghĩ dám nghĩ dám làm và sức sáng tạo không ngừng nghỉ để được mệnh danh là Nữ Hoàng nhạc Pop.

Đây là một bài viết của Stan Hawkins do Trịnh Huy Hóa dịch với tựa đề:

VÀI THỦ THUẬT TRONG ÂM NHẠC CỦA MADONNA (PART 1)

Madonna - Thần tưởng thứ 2 của tui, hihi! 7750ca348aff400587ef

I'll never be an angel
I'll never be a saint, it's true
I'm too busy surviving
Whether it's heaven or hell
I'm gonna be living to tell'

‘Tôi không phải thiên thần
Cũng chẳng là nữ thánh
Chỉ mê mải sống
Dù ở thiên đàng hay địa ngục
Tôi vẫn sống để kể chuyện’

Giống như một kỹ nữ thành Babylon, nhờ trình diễn hấp dẫn thứ ngoại giáo khác lạ của mình, Madonna đã liên tục mê hoặc nền văn hóa bình dân phương Tây trong suốt hai thập niên cuối cùng của thế kỷ 20. Để minh họa cho căn bệnh si mê thần tượng ngày nay thì không gì hơn là qua sân khấu nhạc pop: sự phong phú của nghệ thuật đã tuôn trào từ đây và chính nó đã nuôi dưỡng xã hội phương Tây.

Madonna không ngừng thao túng và chèo kéo sự hưởng ứng của các phương tiện truyền thông đại chúng bằng những ngôn từ hoa mỹ của cô. Cứng cỏi và sắc sảo, quá trình theo đuổi tự do thể hiện của Madonna bộc lộ qua việc cô chuyển từ tính cách này sang tính cách khác không biết mệt mỏi. Trong âm nhạc, phim ảnh và các video của mình, Madonna phô diễn một loạt kịch bản trí tuệ và mang tính nghi thức. Những kịch bản này còn được tăng cường bằng một tham vọng sôi sục, quyến rũ và ý thức về dục tính gần như vô giới hạn.

Madonna - Thần tưởng thứ 2 của tui, hihi! 140f69648aff7c861583

Những ca từ khêu gợi

Trong bài viết này, tôi muốn khám phá một vài đặc trưng trong cách diễn đạt của Madonna, nó nằm trong cốt cách của cô. Phương pháp của tôi là tìm cách định vị những ca từ của Madonna trong bối cảnh xã hội hậu hiện đại, qua sự tiếp nhận của thính giả và phân tích chức năng thẩm mỹ. Trong khuôn khổ nhạc học, tôi sẽ xem xét tác động của giới tính và cá tính đối với nhạc pop trong khung cảnh xã hội hậu công nghiệp. Khía cạnh này trong những sản phẩm của Madonna còn ít được nghiên cứu trong lĩnh vực nhạc học. Hầu hết những bài viết về Madonna đều thuộc lĩnh vực nghiên cứu văn hóa, media và phim ảnh. Và mọi quan tâm nhạc học về Madonna đều được kích hoạt chủ yếu trong phạm vi phê bình bênh vực nữ quyền. Còn trong thập niên ‘90, những bình phẩm về văn hóa đại chúng đã ảnh hưởng nhiều đến học thuật về nhạc pop, và thứ âm nhạc bị các bình phẩm đó bỏ qua lại chính là dòng nhạc pop chủ đạo thành công về mặt thương mại. Đặc biệt, những phong cách và thể loại ‘bình dân’ được nói đến nhiều nhất lại là những thứ bị gộp chung lại dưới cái nhãn ‘phản kháng’, trong đó bao gồm cả những thể loại như rock, punk và reggae.

Là nữ nghệ sĩ solo đầu tiên đạt đến địa vị siêu sao trong thập niên 1980, Madonna đã đưa các gương mặt nữ trở lại với nhạc pop. Và đến năm 1985, cô đã thành công trong hướng đi này hơn bất cứ một nữ nghệ sĩ nào khác kể từ Ruby Murray vào năm 1955. Sự lôi cuốn của Madonna thoạt đầu là đối với các thiếu nữ, nhưng đến cuối thập niên ‘80, cô đã giành được sự mến mộ rộng rãi của các chàng trai mới lớn. Điều quan trọng là kể từ khởi đầu mới này, sự mỉa mai châm biếm và tự yêu mình quá đáng đã góp phần vào các màn trình diễn của cô, như Charlotte Greig đã mô tả:

... từ người phụ nữ trẻ này toát ra bản năng giới tính, số mệnh tạo ra cô là người phô bày bản thân, nhưng dường như cô là người thích tự ve vuốt mình hơn là khêu gợi lòng ham muốn và chấp nhận của nam giới.

Cứ như thế, Madonna chọc giận hệ tư tưởng nữ quyền khắt khe. ‘Cô gái thân xác’ (mà Madonna ghét nhất) là một trong những bài hát đầu tiên bày tỏ sự chống đối được thể hiện qua một câu chuyện thực sự lôi cuốn. Hình ảnh trong video ‘Cô gái thân xác’, ám chỉ Marilyn Monroe, đã trở thành một trong những thương hiệu ban đầu của Madonna. Nó mở ra con đường tiến thân cho một thế hệ mới các solist nữ, từ Cebbie Gibson, Tiffany, Kylie Minogue, Samantha Fox, Taylor Dane cho đến Elisa Fiorillo, những người làm cho con đường đó trở thành cả một đại lộ. Từ đó, những bài hát của Madonna đã trở thành một đề tài của các cuộc bàn luận âm nhạc sôi nổi, chúng đem lại cho các thập niên ‘80 và ‘90 một vị trí đặc biệt trong lịch sử nhạc pop. Không chỉ nói về khung cảnh xã hội, những ca từ này còn góp phần tạo nên khung cảnh đó. Quá trình thức tỉnh phức tạp ẩn giấu dưới các sáng tạo âm nhạc và các hình ảnh là chủ đề cố hữu trong những bàn luận về Madonna. Sức quyến rũ mạnh mẽ của cô đến từ sự pha trộn giữa kỹ nghệ điện ảnh Hollywood với văn hóa đường phố thường nhật của nước Mỹ, và từ một Madonna trẻ trung dám thách thức uy quyền (của cha mẹ, trường học, tôn giáo) đem lại cho cô danh tiếng là người sinh ra để phá hoại và trêu chọc. Sức mạnh ảnh hưởng của cô được Lisa A. Lewis mô tả như sau:

Mái tóc vàng tẩy trắng phô trương một cách hãnh diện những chân tóc sẫm màu. Cặp mắt quyến rũ được tô điểm và son môi tạo ra cái vẻ bề ngoài tương tự Marilyn Monroe, nhưng thái độ kiêu hãnh toát ra một sự tự tin và độc lập trái ngược với hình ảnh cô gái ngây thơ trong trắng đã lỗi thời.

Điều thú vị mà Lewis đã khám phá ra là những nhân vật danh tiếng như Madonna và Cyndi Lauper đóng vai trò then chốt trong việc định hình những quy tắc của văn hóa tiêu thụ và ảnh hưởng đến cả một thế hệ các thiếu nữ trẻ. Trong khi Madonna tạo dựng phong cách riêng bằng sự quyến rũ của thế giới thời trang cao cấp, thì Lauper định hình bằng những phác họa rút từ ‘các cửa hiệu quần áo may sẵn với những mốt thời trang của quá khứ’. Sự tương phản này khiến người ta phải để ý đến những khác biệt về cách thức thể hiện mình trong tâm thức văn hoá của khán giả, nơi phong cách và trang phục gắn trực tiếp với việc kết nối các ham muốn thông qua tập quán giới tính. Lewis giải thích giới fan (fandom) nữ trong những năm ‘80 đã đóng góp như thế nào cho cuộc đấu tranh của các ngôi sao nữ giành được quyền lực bên trong thiết chế văn hóa vốn thù địch với họ, và hiện vẫn là đặc quyền của những thính giả và nghệ sĩ nam giới:

Fandom tỏ ra là một phương tiện hiệu quả cho các khán giả nữ để ủng hộ các nghệ sĩ nữ và ngôn ngữ thể hiện của phụ nữ.

Hiểu như thế thì ta có thể diễn giải những bài hát của Madonna như một tiếng nói nữ quyền tiến bộ, không chỉ liên quan trực tiếp đến người Mỹ gốc Italia Cơ đốc giáo như cô, mà còn với những thay đổi và phát triển ngay trong kỹ nghệ âm nhạc Anglo-American. Những thành tựu của cô đạt được nhờ một số nguyên nhân, mà một trong số đó là tính sáng tạo trong âm nhạc của cô. Nó dựa trên cách thức kiểm soát phong cách để có thể tương thích với một loạt các mã hiển thị tinh vi và có thể thay thế lẫn nhau. Rõ ràng, việc nhại trò ‘đồng bóng’ và ‘kiểu cách con gái’ của Madonna đã phủ nhận những quan niệm phân biệt giới tính, thường coi phụ nữ là bấp bênh, không kiên định, không tự chủ và đa cảm. Tôi muốn vạch ra một số khía cạnh trong phong cách trình diễn không theo quy tắc của Madonna, bắt nguồn từ việc cô thâu nhận và xây dựng lại những phong cách trình diễn và phong cách âm nhạc liên quan đến những thành kiến về giới tính.

Chúng ta thích nhạc pop ở chỗ trong loại hình này, năng lượng của âm nhạc và cá tính của ‘nghệ sĩ’ được nối kết với nhau. Hơn nữa, những ca từ nhạc pop chứa đựng một cách thức đặc biệt giúp xác nhận thị hiếu qua sự ủng hộ của các fan. Tuy vậy, trong cùng một khuôn khổ văn hóa chung, vẫn có những đường ranh chia rẽ các nhóm nghệ sĩ, những người chuyển tải các thông điệp đối nghịch. Cho nên không có gì ngạc nhiên khi những bài viết về Madonna đụng đầu chan chát với loại tư duy gia trưởng. Nhưng mặt khác, trong bối cảnh những năm ‘90, hành động của Madonna chỉ có thể chọc giận những ai không quen với các hình ảnh thể hiện con người hàng ngày trên các media thương mại, phim ảnh, video, thời trang, văn chương hay báo chí. Do đó, cô kích thích sự xuất hiện những kiến giải hữu ích về những phản ứng đối với giới tính và tình dục trong nhạc pop, bằng cách tung ra một sự phản tỉnh mang tính phê phán vào cuộc tranh cãi đang diễn ra giữa các nghệ sĩ (không chỉ phụ nữ), trong một nền âm nhạc được điều hành theo kiểu gia trưởng. Việc phân tích các ca khúc pop từ góc độ nhạc học trở thành việc giải thích các ca từ đối nghịch với một loạt thành kiến, bao gồm bản năng giới tính, tôn giáo và chủng tộc. Ẩn bên trong việc truy tìm ý nghĩa thông qua tính cách còn là nhu cầu xem xét các nhóm người và các cá nhân trong thế giới thực, những ai tìm thấy ý nghĩa và niềm vui qua những liên tưởng của mình với các ca từ nhạc pop.

Madonna - Thần tưởng thứ 2 của tui, hihi! 6a9aedd48aff723c5645

Bối cảnh và những phán xét thẩm mỹ

Cho đến nay, một trong những phẩm chất đặc biệt của các album và video của Madonna vẫn là sự chuyển dịch vào những lĩnh vực rất khác nhau của kinh nghiệm sống. Trong tất cả các album của Madonna thì album thứ bảy, Bedtime Stories (1994), bị phê phán dữ dội, là cột mốc quan trọng trong sự trưởng thành của cô, qua sự bám trụ vững chắc của cô trong các lĩnh vực sản xuất, trình diễn và sáng tác. Một cách khái quát, có thể miêu tả album này như một sự pha trộn tài tình giữa nhạc hip-hop của những năm ‘90 với những phong cách nhảy múa lai tạp. Tương phản với những lời thú tội táo tợn của album Erotica (1992) và những minh họa khiêu khích trong cuốn sách hình Sex (1992) của cô, những câu chuyện trong Bedtime Stories, như cô tuyên bố, tập trung vào sự lãng mạn nhiều hơn là sex.

Album này mở ra một thế giới những lời thú nhận riêng tư, tuôn chảy từ track này sang track khác. Xuyên suốt những ca khúc trong album này là cuộc chiến không ngừng nghỉ của Madonna để giải thoát dục vọng và trí tưởng tượng qua những kiểu cách nối kết khác nhau. Với tư cách một người nghiên cứu âm nhạc, tôi đặc biệt tò mò muốn biết những dục vọng của cô được phóng chiếu như thế nào qua âm thanh, giống như chúng vẫn được phóng chiếu qua thi ca và nghệ thuật tạo hình. Về quá trình theo đuổi tự do thể hiện của mình, những chiến lược của Madonna với tư cách một diva ngang ngạnh đã tạo ra những phản ứng mâu thuẫn. Cô giải thích điều này như sau:

Toàn bộ ý tưởng của tôi về việc giành lại quyền lực là sử dụng tất cả những gì mình có. Để tồn tại thành công trong một thế giới của đàn ông thì bạn không được sống giống như đàn ông, ăn mặc giống như đàn ông, hay suy nghĩ giống như đàn ông.

(Còn tiếp)